จระเข้น้ำจืด
หรือ จระเข้น้ำจืดสายพันธุ์ไทย หรือ จระเข้บึง (อังกฤษ:Freshwater หรือ Siamese Crocodile; ชื่อวิทยาศาสตร์: Crocodylus siamensis) มีถิ่นกำเนิดในบริเวณ เวียดนาม, กัมพูชา, ลาว ไทย, กาลิมันตัน,
ชวา และสุมาตรา
จัดเป็นจระเข้ขนาดปานกลางค่อนมาทางใหญ่ (3 - 4 เมตร) มีเกล็ดท้ายทอด
มีช่วงวัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 10 - 12 ปี จระเข้ชนิดนี้วางไข่ครั้งละ 20 - 48 ฟอง
โดยมีระยะเวลาฟักไข่นาน 68 - 85 วัน เริ่มวางไข่ในช่วงต้นฤดูฝนประมาณเดือนพฤษภาคม
โดยขุดหลุมในหาดทรายริมแม่น้ำ ใช้เวลาเฉลี่ยราว 80 วัน ชอบอยู่และหากินเดี่ยว
จระเข้น้ำจืด
โดยปกติจะกินปลาและสัตว์อื่นที่เล็กกว่าเป็นอาหาร
จะไม่ทำร้ายมนุษย์หากไม่ถูกรบกวนหรือมีอาหารเพียงพอ
ในอดีตในประเทศไทยเคยพบชุกชุมในแหล่งน้ำทั่วทุกภาคของประเทศ
โดยเฉพาะในแถบที่ราบลุ่มภาคกลาง เช่น ที่บึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์
ได้ชื่อว่าเป็นสถานที่จระเข้ชุม เคยมีรายงานว่าพบจระเข้ถึง 200 ตัว
หรือในวรรณกรรมพื้นบ้านเรื่องต่าง ๆ เช่น ไกรทอง ของจังหวัดพิจิตร เป็นต้น
แต่ปัจจุบันได้สูญหายไปจนหมดแล้ว แต่ในต่างประเทศยังคงพบอยู่เช่นที่ทะเลสาบเขมร
ประเทศกัมพูชาโดยเฉพาะเทือกเขาคาร์ดามอน ซึ่งช่วงแรกค้นพบเพียง 3 ตัว
จนนำไปสู่การค้นพบจระเข้นับร้อยตัว ที่อาศัยโดยไม่พึ่งพาอาศัยมนุษย์
แต่ที่นี่ก็ประสบปัญหาการจับจระเข้ไปขายฟาร์มจำนวนมาก[2] สถานะในอนุสัญญาของไซเตส
ได้ขึ้นบัญชีจระเข้น้ำจืดไว้อยู่ในบัญชีหมายเลข 1 (Appendix 1)
ปัจจุบัน
จระเข้สายพันธุ์นี้แท้ ๆ ก็ยังหายากในสถานที่เลี้ยง
เนื่องจากได้ถูกผสมสายพันธุ์กับจระเข้สายพันธุ์อื่นจนเสียสายพันธุ์แท้ไป
เนื่องจากเหตุผลทางด้านเศรษฐกิจ
สถานะตามธรรมชาติในไทย
ปัจจุบันประเทศไทย
จระเข้ที่ยังคงสถานะในธรรมชาติเชื่อว่าหลงเหลืออยู่คือ ที่คลองระบม-สียัด
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤๅไน จังหวัดฉะเชิงเทรา
ในอดีตมีนายพรานจากประเทศเวียดนามเข้ามาล่า
ทำให้จระเข้หายไปจากป่าต้นน้ำคลองระบม-สียัด จนในปี พ.ศ. 2535 นายกิตติ
กรีติยุตานนท์ ผู้ช่วยหัวหน้าสถานีวิจัยสัตว์ป่าฉะเชิงเทรา
ได้พบจระเข้น้ำจืดในพื้นที่ดังกล่าว แต่คาดว่าเหลือไม่เกิน 5 ตัวปัจจุบันพบเพียงตัวผู้เพียงตัวเดียว
ในอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน
จังหวัดเพชรบุรี มีอยู่ประมาณ 5 ตัว เชื่อกันว่าเป็นเพศเมียทั้งหมดแต่หลังจากในปี
พ.ศ. 2552 ได้พบการวางไข่ของจระเข้กลุ่มดังกล่าว แต่ไข่กลับไม่ได้รับการผสม
· ในบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ มีจระเข้ราว 50
ตัว(คาดการณ์) ปัจจุบันสามารถเห็นได้ชัด 1 ตัว
บริเวณที่ทำการบึงบอระเพ็ดมักขึ้นมาแสดงตัวกับนักท่องเที่ยว
พบแหล่งวางไข่บนเกาะวัดและเกาะดร.สมิทจำนวน 2 ตัว, บริเวณคลองบึงบอระเพ็ดจำนวน 1-2 ตัว ฯลฯ
และส่วนต่างๆในบริเวณบึงบอระเพ็ดที่ครอบคลุม3อำเภอ ในบึงบอระเพ็ดสามารถพบเห็นจระเข้ได้ตั้งแต่ขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่
· ในอุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง
มีจระเข้อย่างน้อย 3 ตัว ที่บ้านคลองชมพู อำเภอเนินมะปราง จังหวัดพิษณุโลก
ซึ่งเป็นประชากรจระเข้กลุ่มเดียวในไทยที่ยังมีการผสมพันธุ์ตามธรรมชาติอยู่
และไม่มีประวัติการทำร้ายผู้คน
· ในอุทยานแห่งชาติปางสีดา จังหวัดสระแก้ว
มีจระเข้อยู่ประมาณ 10 ตัว ทั้งเพศผู้และเพศเมีย
ซึ่งเป็นการทดลองปล่อยจระเข้น้ำจืดไทยจากแหล่งเพาะเลี้ยงไปสู่ธรรมชาติ
แต่ยังสรุปผลไม่ได้ ว่าจระเข้ดังกล่าวจะปรับตัวสู่ธรรมชาติได้หรือไม่
· มีการรายงานว่าพบจระเข้ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ายอดโดม
จังหวัดอุบลราชธานี
· มีการค้นพบร่องรอยจระเข้ในอุทยานแห่งชาติทับลาน
ซึ่งเป็นผืนป่าที่เชื่อมต่อกับปางสีดาและป่าภูเขียว
· ในปี พ.ศ. 2556
มีการพบซากจระเข้น้ำจืดตัวหนึ่งและจระเข้ที่มีชีวิตอีกตัวหนึ่งในแม่น้ำชุมพรที่บ้านบางสมอ
ตำบลตากแดด อำเภอเมือง จังหวัดชุมพร
สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นจระเข้ตามธรรมชาติเนื่องจากกรงเล็บและเขี้ยวแหลมคม
ในอดีตเมื่อ 50-60
ปีก่อนที่นี่เคยเป็นแหล่งอาศัยของจระเข้น้ำจืดที่ชุกชมมาก่อนแต่ต่อมาประชากรได้ลดจำนวนลง
เวลาต่อมาได้มีการสั่งประกาศจับเป็นหรือจับตายจระเข้อีกหนึ่งตัวที่เหลืออยู่
จระเข้ในไทยในปัจจุบันคาดว่าในแต่ละแหล่งคงมีจระเข้หลงเหลือไม่เกิน
1-3 ตัว และไม่น่ามีการผสมพันธุ์กัน
จระเข้ตามธรรมชาติของไทยจึงสุ่มเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ล่าสุดมีการพบที่ลานหินตาด
ภายในอุทยานแห่งชาติปางสีดา จังหวัดสระแก้ว
เมื่อปลายเดือนเมษายนและต้นเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2557
ด้วยหลักฐานภาพถ่ายและภาพวีดีโอของนักท่องเที่ยวชาวสวิตเซอร์แลนด์
คาดว่ามีความยาวประมาณ 1.3 เมตร
โดยที่แห่งนี้เคยมีการค้นพบจระเข้น้ำจืดมาแล้วในอดีต เมื่อปี พ.ศ. 2537[15]
ทางวัฒนธรรมและความเชื่อ
ในประเทศไทย
บริเวณลุ่มน้ำคลองระบม-สียัด จังหวัดฉะเชิงเทรา มีความเชื่อเรื่อง
"จระเข้เจ้า" ว่าเป็นพาหนะของเจ้าพ่อเขากา ที่ไม่ทำร้ายผู้คน
แต่ถ้าหากใครไปทำร้ายก็จะประสบกับภัยพิบัติ บริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
แถบลำน้ำโดมใหญ่หรือบางแห่งในลุ่มน้ำมูลมีความเชื่อเรื่อง "จระเข้เจ้า"
เช่นกัน แต่จะเป็นจระเข้เผือกที่ภาษาถิ่นเรียกว่า "แข้ด่อน"
ส่วนคนในบ้านครัว ชุมชนมุสลิมริมคลองแสนแสบกรุงเทพมหานคร มีตำนานปรัมปราว่า
บรรพบุรุษของชาวบ้านครัวเป็นจระเข้ที่อยู่ในคลองแสนแสบทั้งนี้ในนิทานเรื่อง ไกรทอง
ได้ให้ภาพพจน์ของจระเข้มีสถานะและความสัมพันธ์เทียบเท่ากับมนุษย์ และเรื่อง
ขุนช้างขุนแผน ตอนพลายชุมพลปราบจระเข้เถรขวาด
ก็แสดงให้เห็นถึงความเชื่อและมุมมองของคนในสมัยก่อนที่มีต่อจระเข้
การเพาะพันธุ์
· 16 มิถุนายน พ.ศ. 2553
ประเทศกัมพูชาได้ทำการฟักไข้จระเข้สยามสำเร็จเป็นครั้งแรก ได้ลูกจระเข้ 13 ตัว
· 7 กันยายน พ.ศ. 2554
ประเทศลาวได้ทำการฟักไข้จระเข้สยามสำเร็จเป็นครั้งแรก ได้ลูกจระเข้ 20 ตัว
· 6 สิงหาคม พ.ศ. 2556
ประเทศไทยได้ทำการฟักไข้จระเข้สยามสำเร็จเป็นครั้งแรก ได้ลูกจระเข้ 7 ตัว
